Rheolau Cymreig

Cusanwraig ydw i. Dim byd dros ben llestri – dwi ddim yn glafoeri dros bawb – ond cwtsh bach a chusan ar eich boch i weud ‘Croeso’, ‘pob hwyl’, ‘diolch’… Dyma’r ffordd nes i gael fy magu. Dwi’n teimlo’n lletchwith wrth hongian oamgylch y drws wrth ffarwelio. Os nad dych chi’n rhoi cwtsh, beth y’ch chi fod neud? Chwifio yng ngwyneb eich ymwelwr?

Er hynny, mae cofleidio aelod o ‘nheulu Cymreig yn teimlo ychydig bach fel rhoi cwtsh i’r bwrdd smwddio. Cyn pen dim, roedd rhaid i fy ngŵr gael gair bach ‘da fi.

“Stopia cusanu fy nheulu… dydyn nhw ddim yn ei hoffi fe! Ti jyst yn hala nhw i deimlo’n anghyffyrddus!” meddai fe.

Mae’n debyg fy mod i’n sathru dros fwy na rheolau gramadeg Cymraeg. Mae ‘na côd anysgrifenedig am sut i fihafio hefyd!

Yn fy mhrofiad i, gall y Cymry Cymraeg fod braidd yn ddywedwst mewn cymhariaeth â’r Saeson. Lle yn Saesneg ni’n gweud, “Send her my love,” chi’n gweud, “Cofia fi ati,” sy’n eithaf ymatalgar mewn cymhariaeth. Ond – fe fydd fy ngŵr yn dadlau – yn fwy diffuant efallai. Wrth groesawi fy nheulu i’n tŷ, fe fyddai’n taflu tusw o eiriau atyn nhw: “Hello, how are you? Come on in, how was your journey? It’s so lovely to see you!” Mae hynny yn gyferbyniad mawr i’r ffordd mae fy ngŵr yn croesawi ei deulu e. Fel arfer wneith yr un gair i’r dim: “Areit?”

Gall y rheol ‘chi’ a ‘ti’ fod yn astrus i fi. Er enghraifft, pam ydych chi fod galw’r Parch yn ‘chi’ ond Duw ei hun, yn ‘ti’? Fe fagwyd ‘ngŵr i alw ei rieni yn ‘chi’. Mae hynny wastod ‘di taro fi’n ffurfiol ofnadwy. Dwi methu dychmygu gweud wrth fy Mam i,

“Rwy’n eich caru chi, Mam.”

Ond dyna reol arall i fi ddysgu – ry’ chi fod safio tywalltiadau teimladol am argyfyngau yn unig: priodasau… genedigaethau… gwelyau angau!

Dwi’n gor-ddweud wrth gwrs. Dwi erioed ‘di clywed rhiant o fy nghenhedlaeth i yn mynnu ar ‘chi’ parchus o’i phlentyn ac mae digon o famau a thadau sy’n dangos hoffter at eu plant. Mae diwylliant yn newid mae’n siŵr.

Er hynny, basau’n ormod i ddisgwyl i’r genhedlaeth hŷn i newid eu ffordd o foes ac arfer. Rwyf wedi ceisio cael fy nhad-yng-nghyfraith i ngalw i’n ‘ti’ ers blynyddoedd. Ro’n i’n eithaf dicllon am sbel. Ro’n i’n tybio, roedd e’n ceisio dweud fy mod i ddim rhan o’r teulu – fe fyddai wastod yn ymwthiwraig. Chwe blynedd wedyn, dwi’n llai sensitif am y peth. Rwyf wedi dysgu fe fydd Dat yr un mor anghyffyrddus yn galw fi yn ‘ti’ a fydden i tasen i’n ei alw e’n ‘Mr Snuggles’. Dwi’n dysgu’r ffordd Gymreig yn slo bach ac erbyn hyn, dwi’n safio fy nghusanau ar gyfer y rhai dwi’n eithaf siŵr sy’ ddim mynd i arswydo rhag yr ystum!